کنگر صحرایی
کلیات گیاه شناسی
گیاهی است چند ساله که توسط بذر و ریشه های خزنده خود تولید مثل میکند. از خانواده Compositae است و ارتفاع آن ۳۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر با ریشه های عمیق و افقی گسترده میباشد. ساقه های کنگر صحرایی، افراشته و بلند و صاف و بدون کرک ای بوده است. برگهای آن متناوب و فاقد دمبرگ و بصورت تخم مرغی یا نیزه ای با حال خاردار بوده و به لوبهای نامنظمی تقسیم میشود. گلهای کنگر صحرایی تک جنسی بر و گلهای نر و ماده بر روی گیاهان جداگانه قرار دارند. گلهای آن به رنگ بنفش یا صورتی و بر روی کلاپرکهایی با قطر حدودا ۲ سانتی متر قرار دارند و زبانکهای آن فاقد خ هستند. کلاپرکهای آن از نوع لوله گلی است و گلهای آن بویی شبیه وانیل دارند. اگر حد ادوپایه بودن کنگر صحرایی ممکن است باعث تولید گلهای فاقد بذر شود، اما وجود به های افقی تکثیرپذیر، که در حین شخم به قطعات کوچک تقسیم میشوند، زمینه تک سریع آن را فراهم میکند.
گونه دیگر از کنگر صحرایی که رفتار علف هرزی دارد، کنگر صحرایی خارابی است. میوه آن بسیار ظریف است و در تاج آن کرکهایی به رنگ سفید مایل به شیری قرار دارد بذرها کاکل دار بوده و به آسانی توسط باد منتقل می شوند.
این گیاه از علفهای هرز مزارع گندم، جو، توتون، مراتع، حاشیه جاده ها و زمینهای بایر است
کنگر زد
صمغی رزینی است که از ساقه گیاه کنگر صحرایی به صورت شیره گیاه خارج میشود. در کتب طب سنتی فارسی با نام های کنگر زد، تراب القي (خاک قی آور) و تریاک برگردان آورده شده است. نام آن Gundelia tournefortii resina می باشد.
خواص کنگر زد:
- از این صمغ رزینی به مقدار ۶-۳ گرم در آب نیمه گرم همراه با مقداری سکنجبین ریخته و برای تحریک تهوع و قی می خورند.
- از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی ایران کمی گرم و خشک است و با خوردن آن قی حاصل شده و بلغم و صفرا برگردانده میشود.
- ضماد آن نیز ورم ها را تحلیل می برد. جانشین آن از نظر خاصیت قی آوری، جوز القي است.
