خواص و مضرات سدر

کلیات گیاه شناسی

سدر درختی است که ارتفاع آن تا ۱۰ متر می رسد. این درخت، خاردار و دارای ساقه ای به رنگ تقریبا سفید است.

برگ ها تقریبا بیضی شکل و در قسمت انتهایی مدور، ولی در قسمت مقابل کمی نوک هستند که به صورت متناوب بر روی شاخه قرار می گیرند. کناره برگها دارای دندانه ها کوچک است و سه رگبرگ، در طول برگ به طور واضح دیده می شود.

گل ها پنج گلبرگ دارند و به صورت مجتمع و پوشیده از کرک هستند.

میوه گیاه به صورت سفت، گوشت دار، تقریبا کروی و به اندازه گیلاس یا بزرگ تر از آن است. این میوه ها که زردرنگ و خوراکی هستند، اغلب طعمی ترش و مطبوع دارند؛ ولی گاهی هم شیرین اند.

درخت سدر حدود صد سال عمر می کند و در استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق جنوبی از جمله بعضی جزایر ایرانی خلیج فارس رویش دارد. در بعضی نواحی جنوبی میوه آن جزء میوه های مصرفی مردم است. این درخت در مناطق دیگر جهان از جمله عراق، مصر، عربستان، حبشه، آفریقای شمالی، نیجریه و فلسطین نیز می روید.

ترکیبات شیمیایی

مهم ترین ترکیبات برگ سدر، ترکیبات ساپونینی است. از مهم ترین ساپونین های گلوکزیدی آن می توان چهار جسم کریستینین های C ، B ، A و D را نام برد. از دیگر ساپونین های برگ، ابلين لاكتون می باشد که یک ساپونین استروئیدی و عامل کف کنندگی سدر است. از برگ سدر، آلکالوئیدهایی از جمله آمفیبین های B ، A وF ، ماری تین A و C و اسپینانین A استخراج شده اند. همچنین در برگ سدر تانن و استرول های گیاهی از جمله بتاسیتوسترول وجود دارد.

خواص و مضرات سدر:

• برگ سدر قابض و مقوی معده است.
• همچنین خاصیت ضد میکروب و ضد قارچ دارد و به همین دلیل از آن برای درمان انگل های موضعی (پوستی) استفاده می شود.
• جوشانده برگ آن در درمان علائم سرماخوردگی موثر است و فشارخون را افزایش می دهد.
• از ضماد برگ آن در قدیم برای نرم کردن و درمان ورم و زخم ها استفاده می کردند.
• شستشوی موی سر با سدر باعث تمیزی و تقویت رشد مو شده و هنوز هم به همین منظور از آن استفاده می شود. به طوری که بسیاری از صنایع آرایشی از عصاره برگ آن، انواع شامپوها را تهیه می کنند.
• مصرف خوراکی میوه سدر برای درمان برونشیت، سرفه و سل مفید است. میوه آن دارای طبیعت سرد و خشک و نارس آن قابض و نفخ زاست.
• سرخ کرده و بوداده میوه سدر بسیار قابض و برای اسهال و زخم های روده و تب مفید است.
• در گذشته از سدر بیشتر برای درمان زخم ها و شستشوی سر و بدن استفاده می کردند.
• در حیوانات آزمایشگاهی، کاهش قند خون با مصرف برگ سدر گزارش شده است.