خواص گشنیز Coriander

نام علمی (Coriangrum sativum)

کلیات گیاه شناسی:

گشنیز گیاه بومی جنوب اروپا و مناطق مدیترانه است. در بیشتر نقاط ایران نیز می روید. از زمانهای قدیم وجود داشته و حتی مورد مصرف مصری ها بوده است.

بقراط این گیاه را می شناخته و برای درمان بیماریهای مختلف از آن استفاده می کرده است. در قرون وسطی، ضعف جنسی را با گشنیز درمان می کردند.

گشنیز گیاهی است علفی و یکساله، برنگ سبز که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر نیز می رسد. برگ های آن به دو شکل ظاهر می شود: آنهائی که در قاعدۂ ساقه وجود دارد و به شكل دندانه دار و دیگری در طول ساقه که باریک و نخی شکل می باشند.

قسمتهای مورد استفاده گیاه، ساقه و برگ و میوه آن است. میوه گشنیز گرد و برنگ زرد می باشد. بوی تازه آن مطبوع نبوده و تقریبا بد بو است ولی بر اثر خشک شدن این بو از بین رفته و خوشبو می شود. حتی نام لاتین گشنیز از لغت یونانی Korio مشتق شده که به معنی بد بو است.

ترکیبات شیمیایی:

در ۱۰۰ گرم گشنیز مواد زیر وجود دارد:

آب               ۷ . ۵ گرم

مواد چرب       ۱۵ گرم

سلولز           ۳۸ گرم

اسانس           1گرم

اسید اگزالیک    ۱۲ میلی گرم

کلسیم           ۱۷۰ میلی گرم

ویتامین آ        ۲۰۰ واحد

ویتامین ث       50 میلی گرم

مواد چرب گشنیز مرکب از اسید اولئیک، اسید پالمتیک، اسید لینولئیک و اسید پتروسه لینیک است. در برگ های خشک گشنیز مقدار زیادی ویتامین A و C یافت می شود.

خواص داروئی

گشنیز و تخم گشنیز از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.

خواص تخم گشنیز به قرار زیر است:

• تخم گشنیز را پودر کرده و با نسبت مساوی با شکر و یا عسل مخلوط کن برای تقویت بدن بسیار مفید است.
• معده را تقویت می کند.
• خوردن تخم گشنیز با غذا، به هضم غذا کمک می کند.
• ادرار آور است.
• قاعده آور است.
• کرم های معده و روده را از بین می برد
• برای برطرف کردن تب تیفوئید مفید است.
• خاصیت ضد باکتری دارد و بیماریهای عفونی روده را برطرف می کند.
• تب های نوبه ای را از بین می برد.
• برای نرم کردن سینه از جوشانده تخم گشنیز استفاده کنید.
• جوشانده تخم گشنیز خواب آور است.
• زکام را برطرف می کند.
• تخم گشنیز، شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.
• برای تسکین درد دندان، تخم گشنیز را بجویید.
• تقویت کننده قلب است.
• جوشانده تخم گشنیز با خوردن تخم گشنیز بوداده، اسهال خونی را برطرف می کند.

خواص برگ و ساقه گشنیز:

• گشنیز خواب آور است.
• مسکن و آرام کننده است.
• مسمومیت های حاصله از مواد پروتئینی را برطرف می کند.
• با غذا گشنیز بخورید تا از ترش شدن غذا جلوگیری کند.
• تشنگی را برطرف می کند.
• طحال را تمیز و تقویت می کند.
• برای فتق مفید است.
• برای برطرف کردن بوی بد دهان سوپ گشنیز بخورید.
• دل درد را برطرف می کند.

طرز استفاده:

برطرف کننده بواسیر

حدود ۱۰ گرم تخم گشنیز را در ماهی تابه ریخته و بو بدهید تا رنگ آن قهوه ای شود. سپس آن را پودر کنید و با سرکه و یا شراب مخلوط کرده و چند روز آن را بنوشید تا بواسیر از بین برود.

برای برطرف کردن دندان درد

حدود ۱۰ گرم تخم گشنیز را در چهار لیتر آب ریخته و بگذارید بجوشد تا حجم آن به یک لیتر برسد. سپس آن را کمی سرد کنید و در دهان مضمضه کنید تا درد دندان برطرف شود.

برای شستن دهان و دندان

یک قاشق چایخوری پودر تخم گشنیز را در یک لیوان آب جوش ریخته و بمدت ۵ دقیقه دم کنید. سپس آنرا برای شستن دهان، دندان و گلو غرغره کنید.

مضرات گشنیز

گشنیز اگر به اندازه بکار رود ضرری ندارد ولی مصرف زیاد از حد آن تولید مستی توام با خستگی شدید می کند و گاهی به خوابی عمیق و گنگی و بی حسی منجر می شود.

روشهای مصرف گشنیز

از این گیاه بصورت پودر قطره قرص عرقیات پماد و اسانس استفاده می شود.